Czy to pytanie, z literatury staropolskiej ma jakikolwiek związek z fotografią i to w technice gumy? Ma, bowiem, znajomość owych proporcji jest ważna we wszystkim.
Często spotykam się z pytaniem, dlaczego nie podaję proporcji liczbowo, ale określeniami mniej – więcej, obficie, skąpo, śladowo. Guma jest techniką pracującą na tak niestandaryzowanych surowcach, ze podawanie proporcji liczbowych nie ma większego sensu. Na przykład sama guma arabska jest to żywica akacji sudańskiej, a zatem jest mieszaniną białek roślinnych – o nieustalonym składzie. Na jej właściwości fotograficzne mają wpływ tak nieznane okoliczności jak skład gleby, na którym akacja rosła, okres roku w którym nastąpił zbiór żywicy, nasłonecznienie w danym roku, oraz jak liczne było stado kóz pasących się w cieniu danej akacji. Te wszystkie okoliczności są dla nas nieznane, i dlatego musimy je w jakiś sposób kompensować.
Podstawową cechą warstwy światłoczułej zależna od proporcji jest kontrastowość, czyli zdolnością do odwzorowania kontrastów negatywu w obrazie pozytywowym. Zależność ta jest określona tak, że im więcej soli chromu w stosunku do gumy tym warstwa czulsza ale i o niższej kontrastowości. W najczęstszym wypadku jest to proporcja 1:1. Pamiętajmy jednak, ze poza wcześniej wymienionymi okolicznościami, wpływ ma choćby to, jak gęstą mamy gumę roboczą. Ujednolicony mamy tak naprawdę tylko roztwór soli chromowych – ja szykuję roztwór nasycony w ten sposób ze duża ilość soli zalewam gorącą wodą – rozpuszcza się duża ilość, a po ostudzeniu nadmiar ulega rekrystalizacji na dnie.
felieton
Szymon Dederko – „Do czego służy termometr?”
Do czego służy termometr? Wydawało by się, że odpowiedź na to pytanie jest jedna. Termometr służy do pomiary temperatury – w zakresie i z dokładnością właściwą danemu modelowi termometru.
Chciałbym jednak zadać pytanie, czy termometr może służyć do pomiaru odległości miedzy miastami? Założenie dodatkowe – nie traktujemy przedmiotu zwanego termometrem jako wzorca długości.
Otóż może. Podam tu stosunkowo prosty sposób takiego pomiaru. Budujemy urządzenie holowane za samochodem. W tym urządzeniu jest koło, które toczy się po drodze, i posiada łożysko (lub piastę, – to drobny szczegół techniczny) o znanym współczynniku tarcia. Łożysko jest obudowane e ten sposób, aby był znany współczynnik przepływu ciepła, a zatem stopień chłodzenia tego łożyska. Termometr mierzy temperaturę na początku pomiaru, urządzenie jest holowane po mierzonej drodze. W punkcie końcowym odczytujemy temperaturę, uwzględniając stopień chłodzenia łożyska oraz znając jego pojemność cieplną możemy obliczyć ilość wytworzonego ciepła. Znając ilość uzyskanego ciepła obliczamy wykonaną pracę, którą – znając obwód toczonego koła w prosty sposób przeliczamy na odległość jaka chcieliśmy zmierzyć.
Proste? Powiedziałbym, ze wręcz banalne. Czemu więc nie stosujemy tej metody? Ponieważ mamy metody prostsze, tańsze i dokładniejsze. Termometr zaś jest przeznaczony do czegoś innego niż pomiar długości.
Szymon Dederko – „Dlaczego guma?”
Fotografia, cóż to takiego? Z najbardziej podstawowego punktu widzenia jest to technika pozwalająca na tworzenie obrazu za pomocą światła.
Czy fotografia jest sztuką? Fotografia może być sztuką, tak samo jak malarstwo, muzyka czy pisanie wierszy sztuką być może, ale nie musi. Carl von Clausewitz w swojej pracy „O wojnie”, definiuje sztukę jako zdolność do zobaczenia i wyizolowania z nieprzejrzanej masy przedmiotów i zależności tego co jest najważniejsze i decydujące. Fotografia zatem jest sztuką wtedy, kiedy poza możliwością rejestracji rzeczywistości użyta zostaje do rejestracji tego, co najważniejsze i decydujące. Dopiero w takiej sytuacji zamiast pełnego spektrum hałasu świata mamy przekaz.
Jak taka selekcja jest uzyskiwana? Ano, procesem twórczym, który jest tak naprawdę procesem wyboru. Posługując się nawet najbardziej zautomatyzowanym urządzeniem do rejestracji obrazu – takim które samo ustala ekspozycję, balans kolorów, ostrość i wiele różnych parametrów, to MY, fotografujący decydujemy, na co i skąd skierujemy aparat, na którym elemencie przedmiotu umieścimy punkt pomiaru ostrości oraz w którym momencie zwolnimy migawkę. Proces ten będzie najoczywistszym procesem wyizolowania tego, co uznaliśmy za wystarczająco istotne aby zarejestrować na fotografii. Od nas wyłącznie zależy, czy będzie to widok kościoła na wsi, maszerująca orkiestra dęta, żabka w trawie czy ciocia Zosia pod krzaczkiem. Wybór pokazanego fragmentu jest już aktem twórczym, ale nie zakończeniem procesu twórczego.
Szymon Dederko „GUMA – jedna z technik szlachetnych…”
W roku 1839 Louis Jacques Mande Daguerre, właściciel paryskiej dioramy (rodzaj widowiska, polegający na przewijaniu obrazów w tle dekoracji w celu iluzji ruchu), wynalazł fotografię. Zresztą, wcześniej opracował bardzo charakterystyczną technikę obrazów uzyskiwanych światłem Nicephore Niepce. Daguerre zastosował zaobserwowaną wcześniej światłoczułość soli srebra, AgJ.
Technika fotografii rozwijała się szybko, już w 1842 roku powstała technika talbotypii, w której po raz pierwszy powstawał najpierw negatyw a następnie pozytyw.
Nie będę tu opisywał szczegółowo rozwoju fotografii, ponieważ można znaleźć te dane w każdym podręczniku. W naszym przypadku ważne jest to, aby wiedzieć, ze ówczesne zdjęcia żółkły i obraz zanikał, najczęściej już po kilku latach. Nie znano mechanizmu tego procesu, dziś wiemy, ze związki siarki używane jako utrwalacz nie zostawały wystarczająco wypłukane z obrazu, i powodował, że ziarna srebra metalicznego, (które tworzą obraz fotograficzny, czarny ze względu na swoją strukturę przestrzenną) zostawały przekształcone w bryłki siarczku srebra. Dziś wiemy, ze nawet najdokładniejsze wypłukanie zdjęcia nie jest w stanie go uratować, ponieważ reakcja nastąpi pod wpływem dwutlenku siarki, który jest obecny w powietrzu.
Najważniejsze dla naszych rozważań jest to, ze w tym czasie zaobserwowano, iż papirusy egipskie nie zmieniły koloru przez 4000 lat. Oczywiście, kolor pozostał w piśmie, bo podłoże zżółkło lub zbrązowiało, ale samo pismo pozostało bez zmiany. Zaczęto badać, jaki jest skład inkaustu egipskiego. Okazało się, ze jest to mieszanina gumy arabskiej (rozpuszczalnej w wodzie żywicy akacji sudańskiej) i sadzy, w przypadku pisma czarnego, lub zielonych minerałów w piśmie kolorowym.